İdrar yolları taş hastalığında metabolik değerlendirme

İdrar yolları nedir?

İdrar yolları, idrarın üretildiği, depolandığı ve atıldığı sistemdir. İdrar yolları (üriner sistem) böbrekler, her iki böbrek ve mesane arasındaki kanallar (üreter), mesane (idrar kesesi, sidik kesesi) ve uretra (idrarın atıldığı tüp)’dan oluşmaktadır.

İdrar yolları taş hastalığı nedir?

Böbrekte veya böbrek ile mesane arasındaki kanallarda (üreter) taş oluşumuna sebep olan bir durumdur. İdrar yolları taş hastalığının büyük çoğunluğunda taş, böbreklerde oluşur ve aşağı doğru göç eder.

Böbrek taşları nasıl oluşur?

Nedeni tam olarak anlaşılamamakla birlikte; taş hastalığına yatkın kişilerde veya düzgün idrar akışının olmadığı durumlarda, idrarda bulunan kristallerin birleşmesiyle böbrek taşları oluşur.

Börek taşları ne zaman sorun oluşturur?

Böbrek taşları böbrekten veya idrar kanallarından atılamayacak büyüklükte olduklarında, tıkanıklığa neden olarak idrar geçişini engellerler. İdrar geçişi tamamen de durabilir. Bu durumda taşlara müdahale etmek gerekir.

Böbrek taşlarında nasıl müdahale gerekir?

Böbrek taşları için, taşın boyutuna ve böbrek içindeki yerine göre vücut dışı şok dalgaları ile taşın kırılması veya endoskopik müdahaleler gerekmektedir.

İdrar kanalı taşlarındaysa; taş 1 santimetreden küçükse, taşın düşürülmesi için ilaçla desteklenen bekleme denenebilir. Ancak tıkanıklık olması durumunda bu bekleme süresi 4 haftayı geçmemelidir. Aksi takdirde böbrek hasarına yol açabilir. Bu sürede idrar kanalı taşlarının düşmediği durumlarda lazerin kullanıldığı aktif endoskopik işlemlerle taşın toz haline getirilmesi önerilmektedir. Bu işlemlerin tamamı tecrübeli Uropark hekimleri tarafından yapılmaktadır.

Taşın tipi önemli midir?

Taş analizi ile taşın hangi mineral yapıda olduğu, yani tipi tayin edilebilmektedir. Taş analizine göre hastanın diyeti ve gerektiğinde ilaç ile tedavisi düzenlenmektedir. Bu sebeple taş analizini bilmek son derece önemlidir.

Taş analizi hangi yöntemlerle yapılmalıdır?

Taş analizinin “X-Ray Difraksiyon yöntemi (XRD)”, “Fourier Transform Infrared Spektroskopi (FTIR)” veya “Polarizasyon Mikroskopisi” yöntemi ile yapılması tavsiye edilmektedir. Kimyasal yöntemler ile taş analizi yanlış sonuçlara yol açabileceğinden önerilen yöntem değildir. Taş analizini nasıl ve nerede yaptıracağınız konusunda Uropark hekimlerinden bilgi alabilirsiniz.

Taş analizi ne zaman yapılmalıdır?

Taş analizinin hastanın taşının kendi kendine düşmesinden veya müdahale ile alınmasından birkaç gün sonra yapılması önerilmektedir.

İdrar yolları taş hastalığında metabolik değerlendirme nedir?

Böbrek taşı oluşumuna sebep olabilecek veya böbrek taş oluşumunu engelleyici etkisi olduğu bilinen mineral, elektrolit ve protein gibi ürünlerin kan ve idrardaki miktarının belirlenmesidir.

Metabolik değerlendirmenin alt tipleri nelerdir?

Metabolik değerlendirmenin 2 alt tipi bulunmaktadır. Küçük ve büyük değerlendirme. Bu iki tip sırası ile düşük (ilk defa taş saptanmış) ve yüksek (tekrarlayan taş hastalığı, ailesinde taşı olan, anatomik bozukluğu olan) riskli hastalara yapılmaktadır.

Düşük riskli hastada hangi metabolik değerlendirmeler yapılmaktadır?

Düşük riskli hastalarda medikal ve diyet öyküsü (et, sebze ve meyve alışkanlıkları) ile tarama yapılarak aşağıdaki değerlendirmelerin yapılması önerilir.

• Tam idrar tahlili (pH ve mikroskopik inceleme dahil)
• Renal fonksiyon testleri (kreatinin, elektrolitler [serum sodyum ve potasyum değerleri)
• Serum kalsiyum (albümin ile düzeltilmiş) düzeyi
• Serum ürik asit seviyesi
• İdrar kültürü (enfeksiyon şüphesinde)

Müdahale gerektiren düşük riskli hastalarda ise ek olarak aşağıdaki tetkiklere de ihtiyaç duyulmaktadır.

• Tam kan sayımı
• CRP
• Kan pıhtılaşma testleri (PT, PTT, INR)

Yüksek riskli hastada hangi metabolik değerlendirmeler yapılmaktadır?

Yüksek riskli hastalara da ek olarak 24 saat boyunca idrar toplandıktan sonra aşağıdaki analizler yapılır.

• İdrar volümü
• pH
• Kalsiyum
• Oksalat
• Ürik asit
• Sitrat
• Sodyum
• Potasyum
• Kreatinin
• Sistin (sistinüri şüphesinde)

24 saatlik idrar nasıl toplanır?

Bunun için Uropark tarafından 24 saatlik idrar toplama kabı temin edilmektedir. Hasta idrarını toplayacağı gün, ilk idrarını tuvalete yaptıktan sonra; ertesi gün ilk idrarı da dahil olmak üzere tüm idrarını 24 saatlik idrar kabına yapar. Aynı gün idrar kabını Uropark’a teslim eder. 24 saatlik idrar toplanması normal diyet altında yapılır.

Bu metabolik değerlendirmeler sonucunda hastaya ne gibi önerilerde bulunabilir?

Metabolik değerlendirmeler sonucunda hastaya sıvı alımı ile ilgili tavsiyeler, özel taş hastalığı diyeti ve beslenme alışkanlıklarında düzenlemeler önerilebilir. Bu öneriler doğrultusunda taş nüksü önemli oranda azalsa da zaman zaman ilave ilaç tedavisi de gerekmektedir.

Tedavi olan hastalar ne zaman kontrol edilmelidir?

Metabolik değerlendirme sonuçları normal veya normal sınırlara getirilen hastaların durumlarına göre 6 ay veya yılda 1 defa değerlendirilmeleri gerekmektedir.

UROPARK hekimleri gerek laboratuvar verileri gerekse de görüntüleme yöntemleriyle idrar yolları taş hastalığı tanısı alan hastaların takibini yaparak taşın tekrarlama riskini en aza indirmeyi hedeflemektedirler. Bu amaçla diyetisyenlerle de iş birliği yapabilmektedirler.